Ömer Seyfettin hakkında Hayat Mecmuasında yayınlanan notlar (Abdullah Yılmaz tarafından derlenmiştir).
Aziz Ulularımız
—Ömer Seyfettin sağ olmalıydı da bunu yazmalıydı!
İşte bir temenni ki yedi seneden beri onu tanıyanların ağzında –kuvvetini hiç kaybetmeksizin- dolaşıyor.
Cihan harbinin büyük bir felaketi içinde zengin muhayyilesi, canlı kalemiyle tek başına Türk matbuatını, Türk karilerin bedii ihtiyacını tatmin etmiş, her hafta ‘Yeni Mecmua’da, iki üç günde bir ‘Vakit’ gazetesinde bazısı ciddi, bazısı mizahi, fakat hepsi ‘teknik’ itibariyle ustalıklı çeşit çeşit ‘enteresan’ hikâyeler yazmıştı.
6Mart 1920, Cumartesi… Meşum bir gündür.
Resim 1-Ömer Seyfettin, İdadi Mektebinde 1315
Çünkü Türk edebiyatının ve Türk gençliğinin bu ‘orijinal’ bu ‘nevi şahsına münhasır’ siması işte o gün çok sevdiği hayata gözlerini kapadı. Hastalığı neydi, bu hala anlaşılamadı.; Nevralji dediler, romatizma dediler şeker dediler, hiç birinde karar kılmadılar. Ölümünden hayli zaman sonra ‘galiba Frengiydi’ rivayeti çıktı. Bu rivayet teşhis edilemeyen hastalıklara verilen müdaren vasıftır. Şu muhakkak ki pek kıymetdar gencin hastalığı anlaşılamadı… Ve… Binnetice kurtarılamadı.
Ömer Seyfettin 1299da Gönen’de doğdu. Babası binbaşı merhum Ömer Beydir. Daha iki üç yaşında iken yalnız kağıt ve kurşun kalemle oynardı. Bunu gören bir kadın hoca, annesine;
—Maşallah, çocuğun pek hevesi var, bana yollasanız da okutmaya başlasam.
Demiş. İşte böyle bir teklifle Ömer dört yaşında o kadıncağızın mektebine başlanmıştır. ‘And’ isimli hikâyesinde bu ilk mekteb hayatını şöyle anlatır.
‘Nasıl sokaklardan ve kiminle giderdim, bilmiyorum. Mekteb bir katlı ve duvarları badanasızdı. Kapıdan girilince üstü lapalı bir avlu vardı. Daha ilerisinde küçük, ağaçsız bir bahçe… Bahçenin nihayetinde ayakyolu ve gayet kocaman abdest fıçısı vardı. Erkek çocuklarla kızlar karma karışık otururlardı, beraber okur, beraber oynarlardı. ‘ Büyük hoca’ dediğimiz kınalı ve az saçlı, kambur, uzun boylu ihtiyar bir kadındı. Mavi gözleri pek sert parlar gaga gibi eğri ve sarı burnuyla tüyleri dökülmüş hain ve hasta bir çaylağa benzerdi. Küçük hoca erkekti. Ve büyük hocanın oğluydu. Çocuklar ondan hiç korkmazlardı. Galiba biraz aptalcaydı. Ben arkadaki rahlede, büyük hocanın en uzun sopasının uzanamadığı bir yerde otururdum. Kızlar, belki saçlarımın açık sarı olmasından bana hep ‘Akbey’ derlerdi. Erkek çocukları ya adımı söylerler yahut ‘Yüzbaşı oğlu’ diye çağırırlardı.’
Aile, Gönen’den İstanbul’a gelince kendisini Aksaray’da Yusufpaşa’da Mekteb-i Osmaniye verdiler. Oradan Baytar Mektebine geçti, ikmal etti. Kuleli’yi istemedi. Edirne İdadisine gitti.1319da Harbiye’den Piyade Mülazımı Sani olarak çıktı. 1322 senesine kadar İzmir Redif Fırkasında hizmet etti. 1322de açılan İzmir Jandarma Zabitan ve İfrad Mektebine muallim tayin edildi.1324 senesi Mülazım-ı Evvelliğe Üçüncü Ordu Nizamiye taburlarına, biraz sonra’ Yakurit’ hudutlarına naklolundu.1326 senesi tedris ücretini vermek üzere askerlikten istifa etti. Selanik’e gitti. Orada intişara başlayan Genç Kalemler mecmuasıyla Rumeli Gazetesinde muharrirlik etmeye başladı. İtalya Harbinden sonra tekrar orduya davet edildi. Balkan Muharebesine iştirak etti. Yanya kalesinde esir düştü. Bir sene Yunanistan’da kaldı. İstanbul’a dönünce tekrar askerlikten istifa etti. Hiç bir memuriyet almadı; muhtelif gazetelere, mecmualara yazı yazarak hayatını temine uğraştı.1330 senesi münhal olan Kabataş Lisesine edebiyat muallimi tayin edildi. Ölünceye kadar muallim ve muharrir kaldı. Pembe İncili Kaftan hikayesindeki kahramanını anlatmak için yazdığı şu satırlar kendi şahsiyetinin pek sahih bir tavsifidir.;
‘Namusuyla yaşar, kimseye Eyvallah etmezdi. ‘Yegâne mefkûresi Allahtan başka kimseye secde etmemek, kula kul olmamaktı. İnsan her mevcudun fevkindeydi. Kuyruğunu salaya sallaya efendisinin paçalarını yalayan köpeğe tıpatıp pek yakışırdı. Ama insana…’
Ömer’i benim gibi yakından tanıyan merhum Ziya Gökalp de onun için şu sözleri söylerdi; ‘Kumanda ettiği hudut bölüğünün Mehmetçikleri gibi, gurur, tefahur, menfaat hislerinden uzaktı.’Mahaza izzet-i nefsini pek galipti. Başkalarının haysiyetine çok riayet ederdi. Hatta hizmetçi kızlara –Ahretlik- demez, diyenlere kızar, yalnız -Evlatlık- tabirini kullanırdı. Neşeli bir gençti. Bedbini nedir bilmez, yaşamaktan derin bir zevk duyardı. Tanıdıklarım içinde hayattan onun kadar hoşlanan henüz kimseye tesadüf etmedim. Pek eski bir arkadaşımdı. Gözünden bir damla yaşın aktığını görmedim. Kederli günleri olmaz değildi. Hatta pek muazzeb olduğu dakikaları hatırlıyorum; fakat kederi hiç sevmez, ondan kaçmak çarelerini arardı. Sanatkâr yaratılmıştı. Binaenaleyh biraz muvazenesiz, hatta eksantrikti. Bazı mefkure arkadaşlarının haricindeki insanları –fantezi- telakki eder. Bilhassa cakacı, nümayişci yahut sersem, dalgın, kılıbık adamlardan hoşlanır, mevzularını onların mizaçlarından ilham alarak canlandırırdı. Kendisini tanıyanlar onun tuhaflıklarını –büyük bir zevkle-hatırlarlar. Vaktiyle İnci mecmuasında, geçenlerde de Resimli Ay’da bazı hoş hareketlerini yazmıştım. Mesela Rumeli’nde Yakurit hudut bölüğü kumandanı iken-pek münasebetsiz, pek büyük- diye razlıktaki bütün horozların ibiklerini kestiği meşhurdur. Yine mesela Selanik belediyesi sokak köpeklerini zehirliyor, halk arasında aleyhdarane dedikodular oluyordu. Ömer belediye reisine ‘zehirlemeyiniz, hadım ediniz. Hem nesli tükenir hem kimsenin haberi olmaz.’ Diye tavsiye etmişti. Dikkate pek şayan marazi bir hal bazen kendisini simsiyah bir duman gibi sarardı. Bunu bir hikayesinde pek realist bir kalemle tasvir etmektedir. İşte;
‘O gün İstanbul’da kalsam bile hiçbir işimi yapamayacaktım. Müthiş, acı, anlatılmaz bir sinir nöbeti beni kıvrandırıyordu. Bu korkunç hali bilmeyenler ne kadar mesutturlar. İnsanın birden bire bütün ümitleri, bütün zevki, bütün neşesi kayboluyor. Gözünün önünde hayat, hava, ufuk her şey kararır. Dostlar düşman kesilir. Sevgililerden nefret edilir. Ben işte bu sinir denen ateşsiz cehennemin içine düşünce kendimi kırlara atarım. Tenha korular, sevinçli mazilere benzeyen gölgeli yollar, dallarda geçmiş bir saadetin canlı hatıraları gibi uçuşan kuşlar bana İlahi bir teselli füsunuyla tesir eder, hafiflerim. Beynimdeki ağırlık yumuşuyor, şakaklarımın ateşi söner.’
Bir şeyden çabuk bıkar, canı çabuk sıkılırdı. Fakat buna rağmen okurken, yazarken hayret edilecek bir azim gösterirdi. Sabahtan akşama kadar hiç durmaksızın yazı yazdığını birçok günler hatırlarım. Zahiren bir lafı bir lafına uymaz bir adam gibi görünüyordu. Ve öyleydi; Fakat bu esası undeleriyle alakadar olmayan şeylere münhasırdı. Hakikatte vecd-i talakki ettiği noktalarda bariz bir seciye gösterirdi. Ölünceye kadar bütün şümülüyle nasyonalist kaldı.
Hikâyelerinde bu umde daima göze çarpar. Kozmoplitlerin şedit bir düşmanıydı.’Primo’ ‘Piç’ ‘Von Sadriştaynın oğlu’’ Yeni Kahramanlar’ gibi bir çok novelleri onun milliyetperverliğini pek bariz ifade ederler. Ölüm döşeğinde bile mütemadiyen ‘Kuvvayı Milliyeden murahhas geldi.’ Diye sayıkladı durdu.
Türkçeye Türk Sarfı hakim olmalıdır. İddiasının mücahid ve müdafiiydi. On sene daima onun için çalıştı. On yedi sene evvel Selanik’te neşrine başladığımız Genç Kalemler’in Yeni Lisan unvanıyla tamimine çalıştığı bu nazariye ilk önce Ömer Seyfettin’in kafasında canlanmıştı. O zaman Bulgaristan hududunda bir bölük kumandanı olan Ömer bir gün bana şu mektubu yazmıştır.
‘Cevabınızı almadan işte ben yazıyorum. Size bir teklifim var. Kanaatlerinize pek yakin olduğu için hemen kabul edeceksiniz sanırım. Bakınız ne? Biraz izah edeyim; edebiyattan nefret ettiğimi ve bu nefretimin iğrenç tiksindirici bir nefret olduğunu yazmıştım. Bu nefretim edebiyata olmaktan ziyade lisanadır, bizim lisanımız her zaman düşündüğünüz gibi, berbat, perişan, fene mantığa muhalif bir lisandır. Garp edebiyatlarını bir az tanıyan mümkün değil bu nefretten kurtulamaz. Bu lisanı hükümet kuvveti, mesela Maarif Nezareti yahut –cahillerden teşkil edecek-bir encümen tasfiye edemez. Zaman ve vakıfane bir sa’yı tasfiye eder. Ben işte edebiyattan sonra tetebbi’ edeceğim fenlere, ilimlere çalışırken bu tasfiyeye yardım edeceğim. (…) Ve(…) gibi nura, hakikate muhtaç Türkleri Asya’nın karanlıklarına götürmeye çalışacağım. Sa’yimin esasını teşkil edecek noktalar pek basit; Arapça, Farsça terkiplerin hiç lüzumu yoktur. Bunlar ancak süs içindir. Kimin gösterecek, teshir edecek fikri yoksa onları çok kullanmıştır. Eğer terkipler terk olunursa tasfiyede büyük bir adım atılmış olmaz mı? Bunu yalnızca başaramam, geliniz Canip Bey, edebiyatta, lisanda bir ihtilal vücuda getirelim. Ah! Büyük fikir sa’yı sebat ister.
İşte Yeni Lisan hareketi bu mektupla başlamıştır. Zannedildiği gibi ne Ziya Gökalp, ne de hiçbirimiz onu ilk düşünen adamlar değiliz. Nitekim Ziya Gökalp Diyarbakır’da neşrettiği Küçük Mecmua’da bunu samimiyetle şöyle itiraf etmiştir;
‘Yeni Lisan cereyanı dallanarak, Türkçülük, Halka doğruculuk, Milli Hars hareketlerinin doğmasına sebep oldu. İşte bütün bu fikri cereyanların başlangıcı, Ömer Seyfettin’in saf, masum ruhunda feveran eden sari, müstevli bir iman sıtmasıdır. ‘ Aynı itiraf Türkçülüğün Esasları ‘nda da okunur.
Ömer Seyfettin, daha Yeni Lisan hareketi başlamadan çok evvel Edebiyat- Cedidcilerin düşmanıydı. Ta 1323de yolladığı bir mektupta Mavi ve Siyah’ın Baran Dervu’lmas’ından gayri ihtiyari tiksiniyorum, diye yazmıştı. Bir sene sonra yazdığı bir başka mektupta; Bedbinliğim gittikçe büyüyor, diye yazmıştı. O kadar namütenahi derinlik kesbediyor ki ben içinde kayboluyorum. Size gıpta ediyorum. Mademki onları okuyabiliyorsunuz, mutlaka yazacaksınız. Fakat zavallı ben… Dimağımda şüphesiz marazi ve gaddarbir intiba husule getiren bu beğenmezlikle asla muvaffak olamayacağım. Üç ayda gecelerimin yarısını sarf ederek vücuda getirdiğim bir tiyatroyu geçen gün bitirdim, derler ki herkes kendi eserini beğenir. Ben asla… Adem-i muvaffakiyet beni müteezzi ediyor. Kendimle beraber kimseyi beğenmiyorum. Yazılarımı yırtmak için yazıyorum. Ben edebiyatta yalnız sanata kail olmam. Yalnız sanata kail olsam edebiyatı pek küçük görmüş olacağım. Halbuki o benim nazarımda o kadar büyüktür ki… Cehaletin nasuti duyguların alçalttığı beşeriyet için onu bir hars addediyorum. Nazarımda edibler, insanlara adiliklere karşı nefreti talim edecek mürşidlerdir.
Ömer Seyfettin’in edebiyatı, lisan ve ifadece katiyen Edebiyat-ı Cedite bir şey medyun değildir. Halbuki aynı nesilden gençlerin hemen hepsinin en güzideleri dahil olmak üzere –Yazılarında Halit Ziya Beyden gizli aşikar bir tat bulursunuz. Ömer maziden hiiç bir şey almadığı halde kendisinden sonra gelenler- itiraf etsinler, etmesinler, ona çok medyundurlar.
Ömer bütün hayatında Edebiyatsız edebiyat yapacağım der, bu tabiriyle Servet-i Fünuncuların terkib şaklabanlıklarına tasvir ve ifade tuhaflıklarına tariz ederdi. (Halit Ziya-Tevfik Fikret) mektebinin estetiğine galiba bu gün bile meftun olanlar onun için ‘Ömer Seyfettin üslubkar değildi’demeleri üslubu bir az Talim-i Edebiyat zihniyetiyle anlamaktan mütevellid olsa gerekti. Son neslin pek orijinal bir naşiri’Ömer Seyfettinin eserlerinde iki mühim hassa buluyorum; Biri lisanındaki sadelik ve doğruluk, diğeri tahkiyesindeki maharet ve cazibe’ diyor. Filvaki bilhassa hikâyecilik sanatını onun kadar kavramış bir gence tesadüf edemiyoruz. Ondan çok şairane yazarlar var, fakat onun kadar teknik bile yok. Beş sene evvel intişar eden Yarın Mecmuasında Halit Ziya Bey, Ömer Seyfettin’den şöyle bahsediyor.’Ömer Seyfettin’in ilk okuduğum eseriyle derhal hüküm vermiş-işte bir hikaye nüviş-demiştim. Ondan sonra bu ismin bende bir tesiri musahhiri oldu, ne zaman o imza ile bir şeye tesadüf etsem okumadan geçmezdim.. Ve her defasında hükmümün biraz daha şaşaa ile teyid ettiğine şahit olurdum. Eğer Ömer Seyfettin kim bilir nasıl esbab-ı mecbure ile her kevnciliğe, ve ekseriya sanatkarani yollardan saptıran kabiliyet-i fıtrıyye haricinde taharri-i muvaffakiyet hevesiyle mizahperdazlığa dökülmek istemeseydi bu böyle, her defasında başka bir incila ile devam edecekti. Fakat bu iki hadisenin biri kaza, diğeri hata idi. Ve ikisi de şayan-ı ihmal şeylerdi. Onların fevkinde Ömer Seyfettin’inparlak dehası vardı….’Halit Ziya Beyin işaret ettiği mizahperdazlık Ömer Seyfettin’e çok şey kaybettirmemiştir. Çünkü ara sıra yazdığı fantezi şeklindeki hikayelerinden bazıları filvaki pek aykırıydı. Fakat hiçbiri hayide ve adi düşmedi. Kendisini yakından tanıyanlarca müsellimdir ki mizahperdazlık Ömer için özenti değil, bir yaratılış bir mizactı. Yine Yarın Mecmuasınde Hüseyin Rahmi Bey şunları yazmıştır.’İmlada, ifadede, tasvirde, düşünüşte eski tarzlarımızın paslanmış bağlarından her gün birini silkerek kaleminden atan bu müceddid-i zeka, bazen bizi A!A! sayhalarına düşürecek kadar cüretkarlıklar yapardı. Henüz kalemi sanatın mefkure-i kıblegahına karşı tamamıyla tevcih edememişti. Çok defa coşar, taşardı. Fakat bir gün istikametini bulacaktı. Balzac da böyle uzun müddet yolunu aramıştı. Ömer Seyfettin ile Türk hikâyeciliğinin pek feyzli bir istikbali efvel etmiştir.’Ömer Seyfettin’in bir mevzuu canlandırmakta pek hususibir mahareti vardı. En basit, en ehemmiyetsiz bir fıkradan, bir vakadan mükemmel neşeli bir hikaye çıkarabilirdi. Gizli Mabet isimli nefis hikayesini bir akşam yattığımız odanın yağmurdan damı akması üzerine ertesi günü yazıvermişti. Bu hafta zarfında Bahar ve Kelebekler unvanıyla bir cilt hikayesi daha intişar edecekti. Ölümüne yakın yazdığı her nasılsa Darül Bedayi’de kaybolan Mahcupluk İmtihanı ismindeki komedisinin müsveddeleri tekrar elime geçti. Bu son derece eksantrik eserin sahnelerimizde büyük bir muvaffakiyete mazhar olacağına şüphe yoktur.
Ömer, velud bir muharrirdi. Peyderpey neşr edilmekte olan hikâyelerinin sekiz on cilt kadar tutacağına şüphe yoktur.
ALİ CANİP
Ömer Seyfettin’i seven arkadaşlardan bazılarının genç kıymetdar hikâyecimiz hakkında Hayat’a gönderdikleri mülahaza ve tahsislerdir;
ÖMER SEYFETTİN
İçimizden ayrılanları zaman zaman yad etmek, vaktiyle birlikte geçen hoş vakitleri hatırlamak dostluğun en birinci şiarıdır. Dünyaya pek genç gözlerini yuman Ömer hikâyecilikte mahir bir sanatkârdı. Bu gibi muharrirlere İSPİRİTÜEL tabir ederler. Onun en kuvvetli tarafı buydu. Alayı pek severdi. Bilhassa kendilerini dev aynasında gören ukalalara çok takılırdı. Onların herkesten evvel radikal taraflarını bulur. Hem güler, hem güldürürdü. Ne yazık ki bu kıymetli genç vakitsiz öldü. Ve yerini boş bıraktı. Çünkü Ömer başlı başına bir alimdi.
SELİM SIRRI
ÖMER SEYFETTİN MERHUMA DAİR
Üç yüz yirmi üçte Manastırda bölük zabitiyim. O zaman fazla talim yok. Kışlada iç sıkıntısından bütün gün patlıyorum. İki çift lakırdı edecek bir adam bulamazdım. Bereket versin bizim borazan Bekir’e! O ne harikulade sersemdi o! Bekir’in halinden, sözlerinden aldığım zevk dünyada çok az insanda bulmuşumdur. Ben orta kafada insandan bir çırpıda kesilmiş otlar gibi birbirine benzeyen mahluklardan pek hoşlanmam. Nice insan ya dahi doğmuş yahut dehası tersine dönmüş olmalı ki can sıkmasın… ilh’
Bu satırlar Ömer Seyfettin merhumun üslub ve zihniyetini istiare ederek yazdığım Borozan Bekir isimli bir küçük hikayeden alınmıştır. Onun teklifsiz, şen ve orijinal mizacını oldukça tanımış ve çok sevmiştim..Kuvvetli şahsiyeti daima bir neşe halesiyle muhat olduğu için hatırası bütün dostlarında hem canlı, hem de bir hazla müradif olarak kaldı.
Fikirleri bir heyecan halinde olduğu için kolay sirayet eder; bazen müferrit ve garip kanaatleri etrafında bile taraftar bulurdu. Edebiyatımızın sadeliğe, samimiliğe ve tabiliğe temayülünde onun tesiri çok büyüktür. Hatta kanaatimce edebiyatımızın tecdid ve tekamül tarihinde Ömer Seyfettin merhum; hikayeleri kadar belki hikayelerinden fazla bu tesirinden dolayı kıymetli bir yer tutmaya layıktır.
1Mart 1927
İbrahim Alaettin
ÖMER’İ DÜŞÜNÜRKEN
Yedi sene oldu, fakat hala Ömer’in ölümüne inanamıyorum. Gözlerinin zeki bakışları hala o kadar kulağımda. Mamafih Ömer, bahtiyar ölüdür. Çünkü daha gençliğinde büyük hizmetini gördü. Çünkü Ömer, hala ve ebediyet için içimizde ta gönlümüzde ve bütün mefkûrelerimizde yaşıyor.
Ömer’i düşünürken gözlerimin önüne birbirinden büyük iki adam gelir. Biri dostları için Ömer, sadece Ömer… İnce zekâsı, zengin karihası, nükteyle dolu sözleri, kendine mahsus mantığıyla, hilkatı ve fıtratı büsbütün herkesten başka olan Ömer… Sanki onun bu hiciv ve zekasına dünya bile kıskandı ve onu başka bir alim aşk-ı tahassürle kendine çekti.
Diğeri bütün Türkler için, bütün Türk edebiyatı için daima yaşayacak olan Ömer Seyfettin… Bu Ömer Seyfettin hilkatin Türk edebiyatına bir bahşayişti. Kendine bir mecra bulmaya çalışan Türk hikayeciliği onun kudretli eliyle açılan yolda tekamül etti. Sanatı lüzumsuz ve beyhude alayıştan kurtararak ona bizzat kendisini, sanatı verdi. Ömer Seyfettin hikayede bir lisan, bir tarz halketti. Bir yol gösterdi ki; bu yol müstakil Türk hikayesinin maverasıdır.
Ömer hikayelerinde alayış ve arayışa lüzum görmedi. Çünkü yarattığı şey bizzat güzeldi. Ve güzel olduğu için ona sahte süsler yakışmazdı. Ömer Seyfettin’in hikayelerini sadece bir hikaye diye okuyanlar ne kadar bedbahttırlar. Onun hikayeleri bütün bir devrin tarihi,, ruhu, mefkuresi ve istikbali gören bir adamın felsefe ve heyecanıdır. Ömer Seyfettin hikayelerinde bütün bir devri tenkit ve doğacak bir istikbale işaret etmiştir.
HIFZI TEVFİK
ÖMER SEYFETTİN İÇİN
Öldüğü zaman duyduğum acı ile bu günkü hissimi yokladım ıstırabımı artmış ve canlı bir mahluk gibi büyümüş buldum. Tabiat kanunlarına uymayan bu hal, beni düşündürdü. En derin yaralar, zamanın sargıları içinde iyileşirken Ömer’in ölümü niçin mazi olmuyor? Diye kaç kere kendi kendime sordum. Öyle sanırım ki bunun en kuvvetli sebebi edebiyatımızda hikayeciliğin hala bir yetim manzarası göstermesidir.
Ömer, bir sanat meşalesidir. O, söndükten sonra –devirlerini açıp kapayanlar müstesna- edebiyat dehlizinde ışık namına birkaç kibrit alevi kaldı. Ömer Seyfettin’in hicranı galiba en çok bu yüzden gönlümüzde hala kanı dinmeyen bir yara gibi sızlıyor.
2 Mart 1927
--------------------------------
Türk edebiyatının son zamanlarda yegâne küçük hikayecisi Ömer Seyfettin idi. Onun öldüğü günden beri Türkçe küçük hikaye yazılmıyor. Yazılanlar hala bazı kalem-i tecrübelerdir. Bunların arasında çok güzel olanlar da bulunabilir, fakat henüz bir hikayecimiz olmadığına şüphe yok. Bunu bir edebiyat mecmuası çıkaran adam sıfatıyla herkesten fazla ben hissediyorum. Zannediyorum ki; Ömer Seyfettin yaşasaydı bu gün Türkçeye haricten hikaye nakletmeye bu kadar mecbur olmayacaktık. Belki kendi lisanımızdakilerin tercüme edilmesini gurur ile bekleyecektik.
ORHAN SEYFİ
ÖMER SEYFETTİN
Benim fikrimce Ömer Seyfettin’in en evvel daha doğrusu yegâne göze çarpan şey hiç kimseye benzememek hassasıdır. O kendinden evvel gelenlere hiç bakmadığı gibi zamanında yaşayanları da görmek istememiş, hayatı, insanları her şeyi kendi gözleriyle görüp anlamak ve anlatmak yolunu tutmuştur. En büyük sanatkârların bile az çok başkalarının tesiri altında kalmaktan kurtulamamış olduklarına bakılırsa, Ömer Seyfettin’in bu umumi kaideye karşı istisna teşkil etmesi garip görünür. Hiçbir kitap okumadığını iddiaya kadar varmak istediğim bu muharririn lisanı ve yazıyı nasıl öğrenerek kendisine bir tebliğ vasıta icadını düşünmediğine hayret edilse yeri vardır. Sağ olsaydı, öyle zannediyorum ki; Latin harflerini en evvel kendi mefkûresinde vücut bulmuş olmak şartıyla kabul edebilirdi. Muvaffakiyetinin sırrına akıl erdiremeyenlerden biri olduğumu itiraf ederim.
HALİL NİHAT
DUL
Gece yine geçmeyecek bir keder
Gibi indi köyümüzün üstüne
Ses seda yok..daldım işte komşunun
Bir yıkılmış boş yuvaya benzeyen
Bana karşı dargın duran evine.
Şimdi orada can çekişen bir mumun
Dalgasında matemini gizleyen
Bir kadın var; genç, çocuksuz bir anne….
Gece yine geçmeyecek bir keder
Gibi indi köyümüzün üstüne!
Bir yıl evvel aydınlanan perdeye
Aks ederdi şen bir çiftin gölgesi.
Şimdi lakin bir gölgedir görünen,
İnce, narin bir tek gölge… Nereye
Gitti onun eşi, ha kim kölesi?
Biliyorum, yüz başıydı o giden..
Gece yine geçmeyecek bir keder
Gibi indi köyümüzün üstüne
